του Κωνσταντίνου Μαύρου
Το 2023 ήταν μια χρονιά διατήρησης των σημαντικών προκλήσεων για τις οικονομίες και τις κοινωνίες σε διεθνές επίπεδο. Ο γεωπολιτικός κίνδυνος παραμένει υψηλός στην περιοχή μας. Οι πολεμικές επιχειρήσεις σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή ενισχύουν την αβεβαιότητα και συμπαρασύρουν τις τιμές ενέργειας σε ένα κρεσέντο υψηλής μεταβλητότητας.
Σε εθνικό επίπεδο, η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τους οίκους αξιολόγησης αποτελεί ηχηρή ψήφο εμπιστοσύνης με καταλυτική σημασία στην επανάκαμψη της επενδυτικής ελκυστικότητας και την ενίσχυση της αναπτυξιακής πορείας της Ελλάδας.
Η χώρα μας βρίσκεται στη φάση πλήρους μετασχηματισμού του ενεργειακού συστήματος, με την ενεργειακή μετάβαση να βρίσκεται στον πυρήνας των τρεχουσών πολιτικών. Η προσπάθεια για πλήρη απανθρακοποίηση κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει συνοδευθεί από αξιοσημείωτα βήματα, ωστόσο η πρόοδός της απαιτεί ακόμα μεγαλύτερες τομές και επενδύσεις σε βάθος χρόνου. Οι ΑΠΕ επέχουν ρόλο ρυθμιστή στους εν λόγω επαγόμενους κινδύνους και αποτελούν την ουσιαστική λύση για την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Οι ΑΠΕ αποτελούν παγκοσμίως την καθαρότερη πηγή ενέργειας με ανταγωνιστικό κόστος. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις της EY, το σταθμισμένο κόστος ενέργειας (LCOE) έργων φωτοβολταϊκής τεχνολογίας, χερσαίων και υπεράκτιων αιολικών μειώθηκε κατά 88%, 66% και 61%, αντίστοιχα, κατά τα έτη 2010-2022, με το σχετικό κόστος των φωτοβολταϊκών έργων να είναι κατά 29% χαμηλότερο έναντι του φθηνότερου συμβατικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής. Επιπλέον, το κόστος των μπαταριών σημείωσε μείωση κατά 14% το 2022 με βάση την ετήσια έκθεση του BloombergNEF.
Το 2023 υπήρξε περαιτέρω αποκλιμάκωση του κόστους πρώτων υλών για μονάδες πράσινης ενέργειας ενισχύοντας τις ευοίωνες προοπτικές της μετάβασης. Oι τιμές του λιθίου και του νικελίου υποχώρησαν κατά σχεδόν 70% και 40%, αντίστοιχα, κατά το τελευταίο έτος. Εκτιμήσεις διεθνών αναλυτών κάνουν λόγο, επίσης, για μείωση του κόστους των φωτοβολταϊκών πανέλων κατά 40% το 2023 και διαμόρφωση αυτού στα επίπεδα ρεκόρ των $0,10/W μέχρι το τέλος του 2024.
Στην Ελλάδα, οι επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια ήταν αξιοσημείωτες. Βασικός πρωταγωνιστής υπήρξε ο τομέας των φωτοβολταϊκών που σημείωσε επενδύσεις ρεκόρ για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, με τις νέες ετήσιες εγκαταστάσεις να διαμορφώνονται περί τα 1,6GW. Η προοπτική του κλάδου αναμένεται ιδιαιτέρως θετική, με τις εκτιμήσεις της αγοράς να κάνουν λόγο για επίτευξη του αναθεωρημένου Εθνικού στόχου των 13,4GW για το 2030 για τη συγκεκριμένη τεχνολογία να επιτυγχάνεται πολύ νωρίτερα περί το 2027.
Ωστόσο, τα ηλεκτρικά δίκτυα μπορεί να αποτελέσουν τον «αδύναμο κρίκο» της ενεργειακής μετάβασης, όπως επισημαίνει ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA). Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του, η επίτευξη των εθνικών στόχων προϋποθέτει την προσθήκη ή ανακαίνιση ενός συνόλου δικτύων 80 εκατ. χλμ. μέχρι το 2040, ισοδύναμο με το σύνολο του τρέχοντος δικτύου διεθνώς. Επίσης, οι ανάγκες για ευελιξία διπλασιάζονται μεταξύ των ετών 2022 και 2030.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόσφατα το «Grid Action Plan», ένα σχέδιο δράσης για την επιτάχυνση της ενίσχυσης των δικτύων, που συνοδεύεται από επενδύσεις άνω του μισού τρις ευρώ μέχρι το 2030.
Ειδικά στην Ελλάδα, η έλλειψη ηλεκτρικού χώρου αποτελεί τροχοπέδη στην υλοποίηση των φιλόδοξων επενδυτικών σχεδίων των εταιρειών του κλάδου των ΑΠΕ που με αποφασιστικότητα έχουν τοποθετηθεί και δραστηριοποιούνται στην αγορά.
Η ηλεκτρική διασύνδεση “South East-North Electricity Highway” (SENEH) της Ελλάδας με την Κεντρική Ευρώπη ισχύος 9GW θα μπορούσε να επιφέρει όφελος έως και 17,5 δις ευρώ σε βάθος 30ετίας με βάση σχετική μελέτη της KPMG.Σημαντικά λογίζονται και τα οφέλη από τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις EuroAsia Interconnector και GREGY που έχουν συμπεριληφθεί στις λίστες έργων κοινού και αμοιβαίου ενδιαφέροντος (PCI / PMI) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντίστοιχα. Οι εν λόγω διασυνδέσεις θα συμβάλουν στην μεγαλύτερη διείσδυση ΑΠΕ, στην ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού και στην ενίσχυση της σταθερότητας του συστήματος. Το οικονομικό αποτύπωμα, τόσο μέσω της ενίσχυσης του ΑΕΠ από την αυξημένη εξαγωγική δραστηριότητα όσο και μέσω της μείωσης των τιμών ενέργειας σε Εθνικό αλλά και σε ευρύτερο Ευρωπαϊκό περιφερειακό επίπεδο, και το γεωπολιτικό κέρδος είναι αδιαμφισβήτητα και αξιοσημείωτα.
Η προμήθεια των κρίσιμων πρώτων υλών (λίθιο, νικέλιο, κοβάλτιο κτλ.) για τον εξοπλισμό έργων ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας είναι ίσως η κρισιμότερη από τις προκλήσεις των οποίων δεν έχει αναδειχθεί ακόμα η ένταση της επίδρασή τους στην ενεργειακή μετάβαση. Η αυξημένη ζήτηση για έργα πράσινης ενέργειας οδηγεί σε σημαντικές ανάγκες προμήθειας πρώτων υλών με τα υφιστάμενα σχέδια προμήθειας να απέχουν από τις πραγματικές μελλοντικές ανάγκες και να ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας καθυστερημένης και πιο δαπανηρής μετάβασης.
Η εξεύρεση νέων και διαφοροποιημένων πηγών πρώτων υλών μπορεί να συμβάλλει στην άμβλυνση της αβεβαιότητας επάρκειας. Οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να εστιάσουν, επίσης, στην διεθνή συνεργασία μεταξύ των κέντρων παραγωγής και ζήτησης πρώτων υλών, την ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας, την ανακύκλωση και την βιωσιμότητα κατά τα πρότυπα ESG.
Η ενεργειακή μετάβαση δεν εναπόκειται στις προσπάθειες λίγων αλλά στις συντονισμένες ενέργειες όλων των μερών. Οι προκλήσεις στον τομέα της ενέργειας θέτουν το σύνολο του πληθυσμού σε ρόλο πρωταγωνιστή των εξελίξεων και συντελεστή της επιτυχούς μετάβασης μέσα από την αλλαγή του καταναλωτικού προτύπου. Η απόκριση ζήτησης (demand response) είναι βασικός πυλώνας της απανθρακοποίησης και θεμελιώδης πτυχή των ηλεκτρικών δικτύων του μέλλοντος. Η προσαρμογή της ενεργειακής συμπεριφοράς και η βελτιστοποίηση της ενεργειακής χρήσης τόσο από βιομηχανικούς όσο και οικιακούς καταναλωτές, καθίστανται αναγκαίες, συνεπικουρούμενες από την αξιοποίηση των έξυπνων δικτύων και των νέων τεχνολογιών (AI, IoT).
Σε αυτό το διαρκώς εξελισσόμενο περιβάλλον ο όμιλος ΔΕΗ καθίσταται ρυθμιστής των ενεργειακών εξελίξεων και αρωγός της ενεργειακής μετάβασης σε Εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Η ΔΕΗ ανακτά τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στην Νοτιοανατολική Ευρώπη μέσα από τον ολιστικό μετασχηματισμό της σε μια βιώσιμη εταιρεία παραγωγής καθαρής ενέργειας. Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες αποτελεί το όχημα που οδηγεί τον Όμιλο στην μετά-λιγνίτη εποχή. Για τρίτο συνεχόμενο έτος η εταιρεία έλαβε την πιστοποίηση Great Place to Work® μια διάκριση που μας οπλίζει με θάρρος και μας δίνει τη δύναμη να συνεχίσουμε την πορεία μας για ένα καλύτερο αύριο.
Η νέα χρονιά αναμένεται να συνοδευτεί από αντίστοιχες προκλήσεις αλλά συγχρόνως και ευκαιρίες τις οποίες δεν πρέπει να χάσουμε!
* Ο κ. Κωνσταντίνος Μαύρος είναι Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΗ Ανανεώσιμες
Πηγή: energypress.gr
