Γιώργος Φιντικάκης
Τελικά συνέβη αυτό που όλοι απεύχονταν. Καθ’ οδόν προς τον χειμώνα, ένα ασύμμετρο γεγονός που απειλεί να υπονομεύσει κάθε προσπάθεια ειρήνευσης στην Μέση Ανατολή αλλά και την διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με τις αραβικές χώρες, μαζί με ένα σαμποτάζ στον αγωγό Φινλανδίας – Εσθονίας που ξυπνά το «φάντασμα» του Nord Stream και τροφοδοτεί σενάρια για ρωσική εμπλοκή.
Δυο γεγονότα που όποτε και αν συνέβαιναν θα είχαν επίπτωση στις τιμές, θα ταρακουνούσαν τις αγορές και θα προκαλούσαν ανησυχία σε κυβερνήσεις και επιχειρήσεις. Το κακό όμως είναι ότι συνέβησαν τον Οκτώβριο, στην πιο ευαίσθητη ενεργειακά περίοδο του έτους, όπου η ζήτηση για φυσικό αέριο και πετρέλαιο στην Ευρώπη αυξάνεται, και μαζί της και οι τιμές. Το γεγονός ότι οι ευρωπαϊκές αποθήκες είναι γεμάτες κατά 95% αφήνει εντελώς ασυγκίνητες τις αγορές. Τιμολογούν τον παράγοντα κίνδυνο.
Το μείγμα έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός επικίνδυνου κοκτέιλ. Συμβαίνει ενώ ξεκινά ο χειμώνας και έχει αποφασιστεί το τέλος στα οριζόντια μέτρα στήριξης παντού στην Ευρώπη – και στην Ελλάδα – είμαστε παραμονές της έναρξης διάθεσης του πετρελαίου θέρμανσης (Παρασκευή 13 Οκτωβρίου), ενώ έρχεται σε μια συγκυρία όπου η αγορά του αργού είναι πολύ «σφιχτή». Άρα κατά την Capital Economics, υπάρχει η μαγιά που θα μπορούσε να οδηγήσει την τιμή του πολύ πάνω από τα 100 δολ./βαρέλι, τουλάχιστον προσωρινά. Σε αυτό πλαίσιο, πιθανόν η κυβέρνηση να χρειαστεί να ξανασκεφτεί το τέλος των επιδοτήσεων, οι εταιρείες προμήθειας να πρέπει να χετζάρουν τιμές και να τιμολογήσουν το ρίσκο, ενώ τα δυιλιστήρια, καθώς και όσοι φέρνουν αέριο να κλειδώσουν φορτία προτού αυξηθούν οι τιμές.
Από τις πρώτες αντιδράσεις των αγορών φαίνεται ότι τα γεγονότα στη Μέση Ανατολή έχουν τη δυναμική να προκαλέσουν παγκόσμιο πανικό, πόσο μάλλον αν συνδυαστούν με μια υπόθεση δολιοφθοράς, η οποία έχει ρωσικό «άρωμα». Η διακοπή λειτουργίας για λόγους ασφαλείας του κοιτάσματος Ταμάρ στο Ισραήλ, σε συνδυασμό με το σαμποτάζ στον αγωγό Balticconnector, που θυμίζει την υπόθεση Nord Stream, ανέβασαν το φυσικό αέριο μια ανάσα από τα 50 ευρώ / Μεγαβατώρα, κατά 12,3% σε μια μέρα στο χρηματιστήριο του Αμστερντάμ. Και μόνο η δήλωση του φινλανδού πρωθυπουργού ότι η διαρροή στον αγωγό προκλήθηκε από «εξωτερική πηγή», αρνούμενος να εικάσει ποιος μπορεί να ευθύνεται, καθώς και η εμπλοκή του ΝΑΤΟ, ο επικεφαλής του οποίου Γενς Στόλτενμπεργκ, δήλωσε ότι η συμμαχία είναι έτοιμη να υποστηρίξει τους ενδιαφερόμενους συμμάχους, είναι από μόνα τους γεγονότα ικανά να φέρουν νέες αυξήσεις τιμών τις επόμενες ημέρες. Σε διάστημα τριών 24ωρων, η τιμή στα προθεσμιακά συμβόλαια του TTF «πήραν» 30%.
Ένα άλλο κακό αφορά την ελληνική αγορά ρεύματος, η οποία έχει την ιδιαιτερότητα, οι τιμές του φυσικού αερίου να αποτυπώνονται στις τιμές χονδρικής του επόμενου μήνα. Τι σημαίνει αυτό; Ότι αν διατηρηθούν οι ανοδικές τάσεις στο φυσικό αέριο, τότε μέσα στον Νοέμβριο και ενώ η ζήτηση θα έχει πιθανώς αυξηθεί λόγω του καιρού, ίσως να βρεθούμε αντιμέτωποι με αρκετά υψηλότερες από τις σημερινές τιμές ρεύματος στην χονδρική. Σήμερα πάντως διαμορφώνονται στα 119,73 ευρώ, μειωμένες έναντι των 138,62 ευρώ χθες, επειδή οι ΑΠΕ συμμετέχουν στο ενεργειακό μείγμα κατά 40%.
Τα πάντα αυτή την στιγμή, όλα τα assets, κινούνται με βάση την αβεβαιότητα που περιβάλλει τη Μέση Ανατολή και τιμολογούνται ανάλογα. Σύμφωνα με τη Citi, οι επιθέσεις της Χαμάς θα στείλουν σε άνοδο τις τιμές του πετρελαίου. Το ερώτημα που θα κρίνει τις συνολικές επιπτώσεις αλλά δεν μπορεί να απαντηθεί σήμερα είναι «για πόσο». Για πόσο θα κρατήσει ο πόλεμος που κήρυξε το Ισραήλ στη Χαμάς και πόσο πιθανό είναι να γενικευτούν οι συγκρούσεις, με το Ιράν να παίζει το ρόλο του «άγνωστου X».
Σε αντίθεση με το φυσικό αέριο, οι αγορές πετρελαίου δείχνουν να τηρούν στάση αναμονής ακολουθώντας την τάση των τελευταίων ετών, που θέλει τους γεωπολιτικούς κινδύνους να μην προκαλούν αναταράξεις πριν οι κίνδυνοι επιβεβαιωθούν. Την έκρηξη της Δευτέρας, όπου το μπρεντ έφτασε στα 89 δολάρια ακολούθησε χθες μια πιο επιφυλακτική αντίδραση (88 δολ.), καθώς οι επενδυτές αναμένουν την πορεία των εχθροπραξιών στο Ισραήλ.
Τα πιόνια ωστόσο στη γεωπολιτική σκακιέρα παίρνουν θέσεις μάχης, οι ενεργειακές αγορές παρακολουθούν τις εξελίξεις με ιδιαίτερα αυξημένη αγωνία η οποία μπορεί πολύ εύκολα να εξελιχθεί έως και σε ακραίο φόβο, ενώ οι πρώτες επιπτώσεις σε μεγάλα projects είναι ορατές. Τα μεγαλόπνοα σχέδια περιφερειακής συνεργασίας αλλά και projects όπως εκείνο του Διαδρόμου Ινδίας – Σ. Αραβίας – Εμιράτων – Ιορδανίας -Ισραήλ, (IMEC) που στηρίζονται στην ομαλοποίηση των σχέσεων του Ισραήλ με τον αραβικό κόσμο και κυρίως τη Σαουδική Αραβία, πάνε προς τα πίσω. Ποια αραβική χώρα θα βγει να συνάψει με το Ισραήλ συμφωνίες και να κάνει μαζί του μακροπρόθεσμη σχέδια ; Ανάλογα μπορεί να επηρεαστεί και ο Saudi Greek Interconnection, η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, που θα αποτελέσει προέκταση της διασύνδεσης με το Ισραήλ.
Συχρόνως όμως η σημερινή κατάσταση συνηγορεί στην αναζήτηση από το Ισραήλ ασφαλών δρόμων εξαγωγής του φυσικού αερίου του, που δεν θα επηρεάζονται από τέτοιες κρίσεις, και αυτοί φυσικά δεν μπορεί να περνούν ούτε από τα νερά του Λιβάνου ούτε από το έδαφος της Τουρκίας.
Αν και πολύ νωρίς για εκτιμήσεις, εντούτοις ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή φαίνεται να ορθώνει ακόμη μεγαλύτερα εμπόδια στην προσπάθεια της Τουρκίας για επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ και να παγώνει τα σχέδια για μεταφορά των κοιτασμάτων του Ισραήλ στην Ευρώπη μέσω των εδαφών της. Στον αντίποδα, το έργο του EastMed που έχει σχεδιαστεί για τη μεταφορά των κοιτασμάτων της Αν.Μεσογείου μέσω της Κύπρου και της Ελλάδας, θα μπορούσε να αποκτήσει περισσότερες πιθανότητες, παρ’ ότι είναι πολύ πρόωρη επί του παρόντος μια σαφής αξιολόγηση ως προς τη στάση που θα κρατήσει τελικά το Ισραήλ σε σχέση με τη διαδρομή των κοιτασμάτων του.
Για την ώρα, με το Ισραήλ να ετοιμάζεται για χερσαία επίθεση στην Γάζα. Είναι προφανές ότι αποφάσεις, όπως για την επιλογή του δρόμου εξαγωγής του ισραηλινού αερίου προς την Ευρώπη, την προώθηση της ενεργειακής συνεργασίας με την Ελλάδα και την Κύπρο, την πρόοδο projects, όπως η διασύνδεση Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας, όλα έχουν μπει σε δεύτερη και τρίτη μοίρα.
Πηγή: energypress.gr
